Mogiła po renowacji
2021-11-19 9:28:16
Właśnie zakończono renowację mogiły żołnierzy z 1920 roku. Warto poznać jej historię
| Na przełomie lipca i sierpnia 1920 roku grupa operacyjna pułkownika Andrzeja Kopy, której celem była obrona Pułtuska przed bolszewikami, obsadziła odcinek frontowy od Gromina przez Moszyn i Kleszewo aż do Narwi. W odwodzie stanęły dwa bataliony 101 Pułku Piechoty i jeden batalion 4 Pułku Strzelców Pomorskich. 10 sierpnia, po południu, na pozycje polskie uderzyła sowiecka 47 Brygada 16 Dywizji Strzelców, która wyparła polski pododdział z okolic Gromina. 11 sierpnia, około godziny 9.00, sowieci wznowili natarcie. Zmagania były ciężkie i dopiero walka “na bagnety” powstrzymała czerwonoarmistów, a Polakom udało się obronić swoje stanowiska. Ataki sowietów przez dłuższy czas nie przynosiły przełomu. Jednak późniejsze ich natarcia zepchnęły polskie pododdziały z pozycji obronnych i zmusiły je do wycofania w kierunku Pułtuska. Na przedmieściu natarcie zostało jednak zatrzymane. Tymczasem, w związku ze zmianą koncepcji obrony na linii Wisły i Wkry, generał Antoni Baranowski wydał grupie operacyjnej pułkownika Andrzeja Kopy rozkaz odwrotu w kierunku na Winnicę. Pułtusk na kilka dni wpadł w ręce wroga. Dopiero 17 sierpnia, w ramach ofensywy 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego znad Wkry, miasto zostało wyzwolone odważnym szturmem 15 Pułku Piechoty pod dowództwem majora Bolesława Zaleskiego.
Burmistrz Wojciech Gregorczyk, przemawiając 11 listopada przy odnowionej mogile bohaterskich obrońców Pułtuska z 1920 roku, wspomniał, że w dniach 10 i 11 sierpnia tego roku, w obronie naszego miasta i w jego okolicach poległo lub zostało rannych ponad 200 polskich żołnierzy, a 17 sierpnia ta liczba jeszcze się zwiększyła do około 260. Ciała46 poległych żołnierzy, które po wojnie ekshumowano, złożono we wspólnej mogile w pobliżu dawnego cmentarza prawosławnego. Dokonali tego dowódcy i żołnierze 13 Pułku Piechoty, któremu jako stałą lokalizację wyznaczono wówczas pułtuskie koszary. W celu złożenia doczesnych szczątków obrońców naszego miasta 13 Pułk Piechoty zakupił teren przycmentarny, gdzie po dokonaniu pochówku poległych bohaterów, żołnierze usypali okazały kopiec ziemny, a jego zwieńczeniem stał się wysoki prosty krzyż; starannie to miejsce ogrodzili i rok rocznie wraz z pułtuską społecznością otaczali opieką; stroili mogiłę darnią i kwiatami, z których na ważne uroczystości centralnie układali postać orła białego – godła narodowego, zapalali znicze, zaciągali warty honorowe. Po II wojnie światowej, mimo niekorzystnych trendów ideologicznych, pułtuszczanie podtrzymywali tradycję opieki i troski o to jakże ważne i godne pamięci miejsce. Mogiłę przebudowano w 1990 roku, stosując jednak nie najlepszej jakości materiały budowlane, co po 30 latach wymusiło potrzebę jej wyremontowania. Na granitowej tablicy, ufundowanej w roku 2000 przez Wyższą Szkołę Humanistyczną, wyryto nazwiska owych 46 żołnierzy złożonych w tej mogile, poległych w walkach o nasze miasto w sierpniu 1920 roku. Stan obecny odnowionej mogiły jest efektem wielomiesięcznych przygotowań oraz wspólnej partycypacji w kosztach i w zamiarze jej godnego odrestaurowania przez samorządy Gminy Pułtusk oraz Powiatu Pułtuskiego, w tym: projektowania, uzgodnień z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, wnioskowania o pomoc z funduszy pozabudżetowych, co zaowocowało ok. 30% dotacją ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Jest to również rezultat dobrego projektu autorstwa pana Michała Michalaka z firmy M.KWADRAT, solidności robót budowlanych wraz z renowacją elementów ogrodzenia, co stało się możliwe dzięki wysiłkowi firmy DANGOC panów Daniela i Pawła Goców. To także piękna płaskorzeźba z brązu – godło Wojska Polskiego, wzór z początków jego formacji po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wraz z okolicznymi napisami – praca artysty plastyka pana Marka Pursa i rzeczoznawcy pana Marka Gierlacha. Jest to jednocześnie efekt renowacji drewnianego krzyża, którą nieodpłatnie wykonała firma ZURFAM pana Wojciecha Żurawińskiego. Burmistrz podziękował wszystkim osobom zaangażowanym w przeprowadzenie prac remontowych, zaznaczył przy tym, że odnowiona mogiła bohaterów wojny polsko-bolszewickiej stanowi dzisiaj wspaniałą kompozycję z wyremontowanymi w ubiegłym roku, z inicjatywy Starostwa Pułtuskiego oraz Instytutu Pamięci Narodowej, grobami w sąsiedniej kwaterze żołnierskiej. Niech więc w nowej postaci służy chwale poległych oraz pamięci potomnych przez wiele następnych lat i pokoleń – dopowiedział, podsumowując swoje wystąpienie. Zamieszczamy dla porównania zdjęcia mogiły przed renowacją i po renowacji oraz zdjęcie z uroczystości 13 Pułku Piechoty przy mogile żołnierzy poległych w walkach o Pułtusk w 1920 r. źródło: pultusk.pl |
